با بازگشت به دوره قاجار، از اوایل دوره ناصرالدین شاه، به تدریج ایده عقب ماندگی کشور نسبت به غرب در میان علماء، دولتمردان و بازرگانان و دیگر گروه های اهل اندیشه شکل گرفت. یک نوع نگاه مربوط به شخصیت هایی همچون امیرکبیر بود که پیشتر توضیح داده شد، و نماینده نوع دیگر شخصیتی چون سیدجمال اسدآبادی بود که دیدگاه های او نیز یکی از نقاط عطف تاریخ رابطه اسلام و غرب به شمار می رود. تأکید گروه اول بر آبادانی ایران و گروه دوم بر عزت جهان اسلام بود، اما هر دو گروه محور تحلیل و برنامه خود را بر دولت و دولت های مسلمان قرار داده بودند.